SAMENVATTING
Door verschillende fabrikanten zijn zogenaamde biologisch dynamische verlichtingssystemen op de markt gebracht. Uitgangspunt voor deze systemen is om biologische ritmen van de mens zodanig te beïnvloeden dat productiviteit, alertheid, welbevinden en mogelijk op de langere termijn ook de gezondheid in meer of mindere mate toenemen. Dit op basis van verschillende onderzoeken op het gebied van de invloed van licht op circadiane bioritmen van de mens. Om ervaring met deze systemen in de kantooromgeving op te doen zijn bij en door Grontmij vestiging Amersfoort in Amersfoort op een aantal locaties in het gebouw een aantal van deze systemen aangebracht. Hierna is onderzoek gedaan na de toepassingsmogelijkheden en eigenschappen ervan in de praktijk. Tevens zijn een aantal verlichtingssystemen, waarbij verlichtingsniveau en lichtkleur door de gebruikers kunnen worden beïnvloed, bij dit onderzoek betrokken. Doel hiervan was om na te gaan of mensen mogelijk liever zelf de regie houden en hierdoor beter kunnen functioneren.
Om meer inzicht te krijgen in de invloed van dynamische kunstverlichting en de mate waarin dit voorkomt zijn op alle locaties op verschillende tijdstippen van de dag horizontale en verticale verlichtingssterkten gemeten. Daarnaast zijn wekelijks enquêtes gehouden betreffende de beleving en mogelijke effecten op het functioneren en welzijn.
Een eerste onderzoek is uitgevoerd gedurende de periode van 21 juni tot 21 december 2007. De resultaten van dit onderzoek zijn vastgelegd in het rapport “Onderzoek naar biodynamische verlichtingssystemen” door mevr. Drs. M.P.S. Jansen, BDes, januari 2008 en het rapport “Onderzoek (bio)dynamische verlichting in de praktijk” door ing. R. Visser PLDA, 22 augustus 2008. Omdat in de praktijk blijkt dat juist in de donkere periode van het jaar na de feestdagen verlichting van invloed kan zijn op het functioneren van de mens is een aanvullend onderzoek uitgevoerd in de hierop volgende periode tot juni 2008. De resultaten van dit onderzoek zijn in dit rapport opgenomen, samen met de belangrijkste uit de eerder genoemde rapporten.
Enige algemene conclusies die kunnen worden getrokken zijn de volgende.
- Installatie en instelling van alle biodynamische verlichtingssystemen leverden problemen op, die lang niet in alle gevallen direct door de leveranciers konden worden opgelost.
- De dynamiek van de verlichting op de werkplekken was geringer dan verwacht.
- Alle systemen leverden een voldoende verticale verlichtingssterkte op de ogen om volledige onderdrukking van melatonine mogelijk te maken. Dit in tegenstelling tot algemeen toegepaste verlichting op basis van de minimaal vereiste verlichtingssterkte voor kantoorwerkplekken volgens NEN-EN 12464-1: Licht en verlichting – Werkplekverlichting – Deel 1: Werkplekken binnen. Dit kan van invloed zijn op de productiviteit en mogelijk ook op het welbevinden in de gegeven situatie, met name tijdens de winter.
- Een groot deel van de geënquêteerden vindt dat verlichting een positieve bijdrage levert aan het prestatievermogen en de alertheid. Ook dat er een groot verschil is in energie en slaapbehoefte in de winter. Meer licht zou hieraan een belangrijke positieve bijdrage aan kunnen leveren.
- Een zeer koele lichtkleur, die naar verwachting de grootste bijdrage levert aan het bioritme, wordt bij de aanwezige verlichtingsniveaus als minder prettig ervaren.
